Współczesne rozumienie zaburzeń ze spektrum autyzmu podkreśla zróżnicowaną ekspresję objawów oraz różny stopień nasilenia cech spektrum autyzmu w populacji. Klinicyści proponują, żeby rozpatrywać zaburzenia ze spektrum autyzmu jako kontinuum objawów (autistic continuum), w skład którego wchodzą zarówno jego znacznie nasilone objawy jak lżejsze. To co obejmuje wspólny trzon dla danego rozpoznania to istotne ograniczenie zdolności społecznych i komunikacyjnych oraz nietypowe wzorce zabawy i wyobraźni.
System klasyfikacji DSM-5 i ICD-10
Wprowadzony termin zaburzenia ze spektrum autyzmu do DSM-5 i ICD-11 odnosi się do grupy zaburzeń neurorozwojowych o wspólnej charakterystyce klinicznej.
Zaburzenia te charakteryzują się dwiema grupami objawów (autystyczna diada):
• trudnościami w społecznej komunikacji;
• ograniczonymi, powtarzalnymi i stereotypowymi wzorcami zachowania oraz zainteresowań.
Objawy kliniczne zaburzeń ze spektrum autyzmu
Stopień nasilenia objawów może się znacząco różnić w danej grupie pacjentów, a ekspresja symptomów ulega zmianie w toki rozwoju. Stały jest natomiast ich nieprzemijający charakter oraz fakt, że znacząco wpływają na funkcjonowanie w życiu codziennym. Oznaki nietypowego zachowania pojawiają się już we wczesnym okresie życia.
Zaburzenia w komunikacji społecznej
Najbardziej charakterystyczne dla zaburzeń ze spektrum autyzmu są trudności w obszarze nawiązywania relacji z innymi ludźmi. Ograniczenia dotyczą społecznej i emocjonalnej wzajemności – obejmują trudności w spontanicznym dzieleniu się emocjami, zainteresowaniami, a także komunikowaniem się. Pacjenci w nietypowy sposób posługują się gestem, mimiką, część pacjentów ma trudności z utrzymaniem kontaktu wzrokowego, co utrudnia komunikację społeczną oraz wymianę informacji. Trudności dotyczą przede wszystkim inicjowania i podtrzymywania rozmowy, używania i rozumienia komunikatów niewerbalnych, integrowania ich z przekazem werbalnym, a także stereotypowego używania języka. Pacjenci mają również trudności z wykorzystywaniem kontekstu do interpretowania wypowiedzi.
Ograniczone, powtarzane wzorce zachowania, zainteresowań lub aktywności
Ta grupa objawów również może przejawiać różny poziom nasilenia i zróżnicowania. Obejmuje zarówno proste stereotypie ruchowe jak i powtarzanie określonych sekwencji ruchowych, np. kołysania się, przez sztywne przestrzeganie reguł i zasad. U części pacjentów może to się ujawniać sztysnym przestrzeganiem reguł, silnym przywiązaniem do rutyny. Mogą występować niezwykle intensywne zainteresowania, np. znakami drogowymi, muzyka, historią, encyklopedia. Pacjenci mają trudności z rozpoznawaniem emocji, odczytywaniem wyrazu twarzy, intencji, pragnień u innych osób. Większość osób w tej grupie ma problemy z integrowaniem wiedzy o emocjach z zachowaniem, co utrudnia właściwe rozumienie złożonych kontekstów społecznych.
Jak wygląda diagnoza spektrum autyzmu w Poradni LCDT w Lublinie?
Proces diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu jest złożony i wymaga integracji wiedzy z dyscypliny psychologii oraz medycyny. W celu właściwego diagnozowania w tym kierunku należy wziąć pod uwagę wszystkie opisane aspekty. Diagnozę zaburzeń neurorozwojowych można wykonywać w naszej Poradni LDCT w Lublinie.
Pierwszym etapem jest umówienie się na konsultację do specjalisty psychologa klinicznego lub lekarza psychiatry. Po wstępnej konsultacji diagnostycznej psycholog kliniczny lub lekarz psychiatra oceni czy wskazana jest pogłębiona diagnostyka w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu. Następnym etapem jest rozpoczęcie diagnostyki różnicowej przez psychologa klinicznego. Psycholog przeprowadza wywiad kliniczny oraz badanie psychologiczne pod kątem doświadczanych przez Pacjenta trudności. Proces diagnostyczny obejmuje od dwóch do pięciu spotkań. Proces diagnostyczny kończy się wydaniem pisemnej opinii oraz konsultacją z lekarzem psychiatrą w celu potwierdzenia diagnozy medycznej. W trosce o dobra Pacjenta diagnozy neurorozwojowe przeprowadzane są w formie stacjonarnej w naszej placówce w mieście Lublin.