Współczesne rozumienie zaburzeń ze spektrum autyzmu podkreśla zróżnicowaną ekspresję objawów oraz różny stopień nasilenia cech spektrum autyzmu w populacji. Klinicyści proponują, żeby rozpatrywać zaburzenia ze spektrum autyzmu jako kontinuum objawów (autistic continuum), w skład którego wchodzą zarówno jego znacznie nasilone objawy jak lżejsze. To co obejmuje wspólny trzon dla danego rozpoznania to istotne ograniczenie zdolności społecznych i komunikacyjnych oraz nietypowe wzorce zabawy i wyobraźni.
System klasyfikacji DSM-5 i ICD-10
Wprowadzony termin zaburzenia ze spektrum autyzmu do DSM-5 i ICD-11 odnosi się do grupy zaburzeń neurorozwojowych o wspólnej charakterystyce klinicznej.
Zaburzenia te charakteryzują się dwiema grupami objawów (autystyczna diada):
• trudnościami w społecznej komunikacji;
• ograniczonymi, powtarzalnymi i stereotypowymi wzorcami zachowania oraz zainteresowań.
Objawy kliniczne zaburzeń ze spektrum autyzmu
Stopień nasilenia objawów może się znacząco różnić w danej grupie pacjentów, a ekspresja symptomów ulega zmianie w toki rozwoju. Stały jest natomiast ich nieprzemijający charakter oraz fakt, że znacząco wpływają na funkcjonowanie w życiu codziennym. Oznaki nietypowego zachowania pojawiają się już we wczesnym okresie życia.
Zaburzenia w komunikacji społecznej
Najbardziej charakterystyczne dla zaburzeń ze spektrum autyzmu są trudności w obszarze nawiązywania relacji z innymi ludźmi. Ograniczenia dotyczą społecznej i emocjonalnej wzajemności – obejmują trudności w spontanicznym dzieleniu się emocjami, zainteresowaniami, a także komunikowaniem się. Pacjenci w nietypowy sposób posługują się gestem, mimiką, część pacjentów ma trudności z utrzymaniem kontaktu wzrokowego, co utrudnia komunikację społeczną oraz wymianę informacji. Trudności dotyczą przede wszystkim inicjowania i podtrzymywania rozmowy, używania i rozumienia komunikatów niewerbalnych, integrowania ich z przekazem werbalnym, a także stereotypowego używania języka. Pacjenci mają również trudności z wykorzystywaniem kontekstu do interpretowania wypowiedzi.
Ograniczone, powtarzane wzorce zachowania, zainteresowań lub aktywności
Ta grupa objawów również może przejawiać różny poziom nasilenia i zróżnicowania. Obejmuje zarówno proste stereotypie ruchowe jak i powtarzanie określonych sekwencji ruchowych, np. kołysania się, przez sztywne przestrzeganie reguł i zasad. U części pacjentów może to się ujawniać sztysnym przestrzeganiem reguł, silnym przywiązaniem do rutyny. Mogą występować niezwykle intensywne zainteresowania, np. znakami drogowymi, muzyka, historią, encyklopedia. Pacjenci mają trudności z rozpoznawaniem emocji, odczytywaniem wyrazu twarzy, intencji, pragnień u innych osób. Większość osób w tej grupie ma problemy z integrowaniem wiedzy o emocjach z zachowaniem, co utrudnia właściwe rozumienie złożonych kontekstów społecznych.
Jak wygląda diagnoza spektrum autyzmu w Poradni LCDT w Lublinie?
Proces diagnozowania zaburzeń ze spektrum autyzmu jest złożony i wymaga integracji wiedzy z dyscypliny psychologii oraz medycyny. W celu właściwego diagnozowania w tym kierunku należy wziąć pod uwagę wszystkie opisane aspekty. Diagnozę zaburzeń neurorozwojowych można wykonywać w naszej Poradni LDCT w Lublinie.
Pierwszym etapem jest umówienie się na konsultację do lekarza psychiatry. Po wstępnej konsultacji lekarz psychiatra oceni czy wskazana jest pogłębiona diagnostyka w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu. Następnym etapem jest spotkanie z psychologiem diagnostą w Lublinie. Psycholog przeprowadza wywiad kliniczny oraz badanie psychologiczne pod kątem doświadczanych przez Pacjenta trudności. Proces diagnostyczny obejmuje od dwóch do pięciu spotkań. Proces diagnostyczny kończy się wydaniem pisemnej opinii oraz konsultacją z lekarzem psychiatrą w celu potwierdzenia diagnozy medycznej. W trosce o dobra Pacjenta diagnozy neurorozwojowe przeprowadzane są w formie stacjonarnej w naszej placówce w mieście Lublin.